Jan van Eyck was in de eerste plaats hofschilder: zijn taak was de Bourgondische gezagsdragers te portretteren. Jammer genoeg zijn bijna al deze werken verloren gegaan in de loop van de geschiedenis. Toch kan één werk een tip van de sluier oplichten: het Portret van Baudouin de Lannoy. Het wordt bewaard in de Gemäldegalerie van Berlijn en is voor drie maanden op bezoek in Gent.
Messire Baudouin de Lannoy, dit le Bègue – genoemd de stotteraar, Heer van Molembais, wordt geboren rond 1388 en sterft in 1474. Hij schopt het tot gouverneur van Rijsel. In 1428-1429 reist Jan van Eyck met hem mee in een geheime missie naar Portugal. Het doel is prinses Isabella te verleiden tot een huwelijk met hertog Filips de Goede.
Op dit portret draagt de Lannoy een kostbaar, met bont afgezet gewaad in goudbrokaat over een witte tuniek. Op zijn hoofd heeft hij een enorme hoed, die zijn prestige moet aantonen. In zijn rechterhand draagt hij een witte houten staf, een attribuut van zijn functie als gouverneur. Aan de pink van de rechterhand draagt hij een gouden ring.
In 1431 wordt de Lannoy opgenomen in de prestigieuze Orde van het Gulden Vlies. Die was een jaar eerder opgericht door Filips bij zijn huwelijk met als doel de meest trouwe edelieden aan zich te binden. De aanwezigheid van de halsketting van deze orde - vervaardigd door Lodewijk de Blazere, een Brugse goudsmid - doet kunsthistorici dit schilderij dan ook dateren na 1431. Op 6, 7 en 8 november 1445 vergadert het zevende kapittel van het Gulden Vlies in de Gentse Sint-Janskerk, de huidige Sint-Baafskathedraal. Hoog boven het koorgestoelte van de kathedraal herinneren 37 wapenschilden van de Vliesridders aan deze bijeenkomst.
Nog één leuk detail: de eiken plank waarop het Portret van Baudouin de Lannoy geschilderd is, is uit dezelfde Baltische of Poolse boom gezaagd als de dragers van twee andere werken van Jan Van Eyck: het Portret van een man (Giovanni Arnolfini?, bewaard in de Gemäldegalerie in Berlijn) en De heilige Francicus ontvangt de stigmata (bewaard in het Museum of Art in Philadelphia).
Bronnen: Annick Born & Maximiliaan P. J. Martens, Van Eyck in detail ; Ronald De Buck, 37 Blazoenen van ridders in de orde van het Gulden Vlies (1445), in: “Ghendtsche Tydinghen” ; Joseph J. Rishel, et al., Jan van Eyck: two paintings of Saint Francis receiving the Stigmata.
Comentários